بررسی تاثیر حضور قدرتهای منطقه ای در جمهوری آذربایجان بر روابط تهران باکو بعد از 1991 میلادی

با فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی و متعاقب آن نظام دوقطبی که به دوره جنگ سرد خاتمه داد، یکی از کشورهایی که به استقلال رسید، جمهوری آذربایجان بود که با توجه به مشترکات فراوان با جمهوری اسلامی ایران و برای پر کردن خلاءهای حمایتی و ژئوپلیتیکی خود به آغوش ایران پناه آورد ولی با حضور حساب شده سایر قدرت ها به خصوص جریان مقابل و ضد ایرانی، به تدریج از گرایش و وابستگی آذربایجان به ایران کاسته و باعث دلسردی و فاصله روابط ایران و آذربایجان گردید. با توجه به اینکه از نظر تاریخی، فرهنگی، دینی، مذهبی، نژادی، زبانی، منافع و تهدیدات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اشتراکات زیادی بین دو کشور ایران و آذربایجان وجود دارد رفتار و عملکرد مناسب و القاء اینکه بازی برد، برد برای هر دو کشور سود دارد و زیان و خسران یکی تاثیر مستقیم بر دیگری داشته، زمینه همگرایی و ارتقاء روابط به سطح قابل قبول تا آنجایی که از این دو کشور انتظار می رود، دست یافنتی تر می نمود و در مقابل عواملی چون رابطه آذربایجان با غرب و کشورهای مقابل ایران، تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، رابطه ایران با ارمنستان و ناسیونالیسم آذری(آرمان آذربایجان بزرگ) باعث واگرایی و جدایی ایران و آذربایجان می گردد. البته وجود کشورهایی چون ترکیه و رابطه شان با آذربایجان بی تاثیر نبوده و اتخاذ تصمیم های جدید و مناسب توسط ایران هم می توانست سطح روابط فی مابین را ارتقاء بخشد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی در پی شناسایی علل کاهش مقبولیت ایران در آذربایجان و چگونگی عملکرد کشورهای دیگر چون ترکیه در دستیابی به روابط همه جانبه است و اینکه، ایران چه اقداماتی برای بهبود روابط با آذربایجان می تواند انجام دهد. با استفاده از روش کتابخانه ای و فیش برداری از کتاب ها، فصل نامه ها و آرشیو اسناد و پایان نامه ها، مطالعه مقالات و استفاده از منابع اینترنتی و سایت های علمی و اطلاعاتی مربوطه به این نتیجه رسیدیم که حضور قدرت های منطقه ای در آذربایجان منجر به کاهش سطح روابط تهران باکو شده است. کلید واژه ها: ایران، آذربایجان، رابطه سیاسی، قدرت منطقه ای، قفقاز